یکی از مهمترین بخش زندگی کودکان بازی است. کودکان از این طریق افکار خود را بازگو میکنند. همانطور که بزرگسالان احساسات خود را با کلمات بیان میکنند، کودکان نیز به وسیله بازی این کار را انجام می‌دهند. کودک در حین بازی توانایی بالایی در حل مسئله پیدا می‌کند، همچنین به وسیله آن میتواند قدرت اعتماد به نفس خود را افزایش دهد و روحیه استقلال طلبی را در خود بالا ببرد.
کودکان از طریق بازی با محیط اطراف خود ارتباط برقرار میکنند. آنان احساسات خود مانند: ترس، شادی، عصبانیت خود را بیان میکنند و سپس احساس امنیت و ارزشمندی میکنند. دانستن این نکته حائز اهمیت است که بازی به اندازه تغذیه صحیح برای کودک ضروری است و عاملی میباشد که به رشد تفکر و خلاقیت کودک کمک می‌کند.
یکی از روش‌های جدید درمان برای رفع مشکلات رفتاری در کودکان، بازی درمانی (play therapy) است. در این شیوه درمان، احساسات و هوش کودک درگیر شده و سبب میشود کودک آموزش ببیند احساسات خود را بروز دهد و هیجاناتش را کنترل کند.
بازی درمانی توسط متخصصان مانند روانشناسان، روانپزشکان و رفتار درمانگرها انجام میشود. ما مفتخر هستیم در کلینیک نور خرد آماده خدمت رسانی به کودکان در این زمینه باشیم.
کاربرد بازی درمانی
بازی درمانی محدودیت سنی خاصی ندارد و افراد در سنین مختلف می‌توانند از این شیوه استفاده کنند. اما بهترین سن اثربخشی این نوع درمان در کودکان رنج سنی 3 تا 12 سال است. در ادامه مطلب، به مواردی که برای درمان آن میتوان از بازی درمانی استفاده کرد می‌پردازیم:
- کودکانی که با بیماری‌های مزمن روبرو هستند.
- کودکانی که در معرض بی توجهی و خشونت خانگی هستند.
- کودکانی که در یادگیری اختلال دارند.
- کودکانی که دچار پرخاشگری و عصبانیت هستند.
- در کودکانی که فرزند طلاق هستند، یا یکی از والدین یا هر رو والد فوت شده‌اند، میتوان با بازی درمانی به زندگی عادی برگرداند.
- کودکانی که دچار اختلال بیش فعالی و یا اختلال اوتیسم هستند.
- کودکانی که در غذا خوردن و دستشویی رفتن دچار اختلال هستند.
انواع بازی درمانی
کودکان روحیات متفاوتی دارند. کودکان با توجه به ویژگی‌های خود بازی‌های مختلفی را تجربه میکنند. میزان رشد جسمی و حرکتی و همچنین جنسیت و فرهنگ خانواده از جمله عواملی است که در انتخاب نوع بازی کودکان دخالت دارند. در ادامه مطلب به انواع بازی‌ها می‌پردازیم:
بازی‌های حسی_حرکتی
این بازی یکی از قدیمی‌ترین بازیهاست و به ابزار مخصوصی نیاز است. همچنین هم به صورت گروهی هم انفرادی انجام میشود. این بازی برای پرخاشگری و عصبانیت کودک بسیار مناسب است.
بازی‌های تقلیدی
در این بازی کودک به تقلید نقش‌ها می‌پردازد. کودک از این ایفای نقش لذت می‌برد و تجربه به دست می‌آورد. این بازی به هماهنگی و همسو شدن کودک با اجتماع کمک می‌کند.
بازی‌های نمایشی
در این بازی کودک به تقلید از بزرگترهای خود از وسایل مخصوص آنها نیز استفاده می‌کند. برای مثال پسری که کت پدر را به تن می‌کند. یا دختری که کفش پاشنه بلند مادر خود را می‌پوشد.
بازی‌های نمادی
این بازی‌ها یکی از بهترین شیوه‌های بازی است. هنگامی که کودک در دستیابی به نیازها و آرزوهای مورد نظر خود را ناتوان می‌بیند، آن را از طریق بازی بیان می‌کند. برای مثال بر تکه چوبی سوار میشود و مانند اسبی که سوار شده آن را هدایت می‌کند.
بازی‌های آموزشی
یکی از مهمترین وسیله آموزش کودکان، استفاده از مناسبترین وسیله بازی است. وسایلی که آنها را با مسائل ساده ریاضی آشنا کند. بازی‌های آموزشی سبب تقویت حواس و رشد قوای ذهنی و اجتماعی کودک میشود. به شرط آنکه کنترل بازی در اختیار کودک باشد.
بازی‌های خلاقیتی
در این بازی کودک از طریق به وجود آوردن چیزی عقاید و احساساتش را بروز میدهد. مانند: نقاشی، موسیقی، شن بازی و غیره.
مزایای بازی درمانی
افزایش مسئولیت پذیری درباره بعضی رفتارها
افزایش خلاقیت در حل مسائل
یادگیری همدلی و احترام به دیگران
کاهش اضطراب
یادگیری مهارتهای اجتماعی قوی‌تر
بازی درمانی برای کودکان اوتیسم
با توجه به کودکان اوتیسم تمایلی به ایجاد ارتباط ندارند و در دوست یابی ضعیف هستند، بازی درمانی به آنها کمک می‌کند تا در قدرت استدلال قوی شوند و ارتباطات بیشتری برقرار کنند.
بازی درمانی برای کودکان بیش فعال
کودکانی که دارای نقص توجه هستند، آرام و قرار ندارند و تمرکز کافی برای گوش دادن به درس و تمام کردن کارها ندارند. همچنین این کودکان تحمل انتظار کشیدن را ندارند. بازی درمانی میتواند این مشکلات را در این کودکان رفع کرده و توجه آنها را بالا ببرد.
بازی درمانی برای کودک لجباز
تاثیر بازی برای این دسته از کودکان باید به گونه‌ای باشد که حل مسئله را یاد بگیرند و رفتارهای مثبت را جایگزین رفتارهای لجبازانه و پرخاشگرانه کنند. یکی از بازی‌های کاربردی برای این کودکان، قرار دادن روزنامه و اجازه پاره کردن آنهاست. پیش از شروع شدن بازی از کودک قول می‌گیریم بعد از تمام شدن بازی کاغذ پاره‌ها را جمع کنند.
ناآگاهی والدین در رابطه با مزایای بازی درمانی
امروزه به دلیل ناآگاه بودن والدین بعضی کودکان، سبب شده اختلالات رفتاری و عاطفی مانند احساس ترس، خشم، حسادت، شب ادراری و… شیوع پیدا کند. در جلسات درمانی علت اصلی این احساسات شناخته شده و درمانگر به کودک اجازه میدهد احساسات خود را به وسیله بازی درمانی بیان کرده و سبک شود.
نقش والدین به عنوان بازی درمانگر در خانه
برخی والدین تصور میکنند اگر از بازی‌ها و نوع اسباب بازی‌ها آگاه شوند، می‌توانند خودشان مشکلات کودک را حل کنند. والدین می‌توانند آموزش ببینند که چطور می‌توانند با کودک خود بازی کنند اما نمی‌توانند نقش بازی درمانگر را داشته باشند.
همچنین دانستن این نکته ضروری است که بازی درمانی نمی‌تواند جایگزین داروها و سایر روش‌های درمانی شود. بلکه از آن میتوان در کنار سایر روش‌های درمان استفاده کرد. بازی درمان همچون سالاد در کنار غذا است و نمی‌تواند جای درمان اصلی را بگیرد و یک کمک و یا وسیله‌ای برای درمان بهتر است.
بازی درمانی در بزرگسالان
بازی درمانی برای درمان اختلالات در کودکان شناخته میشود. اما در بزرگسالان نیز میتوان از این شیوه درمانی استفاده کرد. در زندگی امروزه بزرگسالان تنش و مشکلات زیادی را تجربه میکنند.
با تخلیه هیجانات خود در بازی می‌توانند روابط خود را بهبود بخشیده و دارای اعتماد به نفس بیشتری شوند. برای مثال بازی شطرنج مغز فرد را به چالش کشیده و باعث بهبود عملکرد مغز میشود.
سخن پایانی
بازی یک روش در کنار روان درمانی است که از آن برای مقابله با مسائل روانشناختی و درمان اختلالات روانی استفاده میشود. علت این موضوع آن است که کودکان با اسباب بازی‌ها راحت‌تر می‌توانند احساسات خود را بروز دهند. این روش درمانی فقط مختص سرگرم کردن کودکان نیست و از این روش برای آموزش حل مسئله نیز استفاده میشود.
شما میتوانید برای بهره‌مندی بیشتر از بازی درمانی به دنبال یک متخصص باشید. کلینیک نورخرد آماده خدمت رسانی در این زمینه میباشد.
